پروانه رنگین بانو (Vanessa cardui) همان پروانه‌ای است که این روز‌ها زیاد در کوچه و خیابان می‌بینید و شاید فکرتان را مشغول کرده باشد که نامشان چیست و چرا اینجا آمده‌اند. احتمالا آن‌ها را در کلاس‌های علوم دبستان هم بررسی کرده اید و در باغچه خانه‌تان زیاد دیده اید. پروانه‌های رنگین‌بانو تقریبا در همه قاره‌ها و همه اقلیم‌ها یافت می‌شود. با اینکه آن‌ها بسیار رایج هستند، اما ویژگی‌های منحصر به فردی هم دارند که در اینجا با ۱۰ مورد از آن‌ها آشنا می‌شوید.

۱. رنگین‌بانو رایج‌ترین پروانه جهان است

پروانه رنگین‌بانو در همه قاره‌ها به جز استرالیا و قطب جنوب پیدا می‌شود. می‌توانید آن‌ها را در همه جا، از علفزار‌ها گرفته تا زمین‌های خالی پیدا کنید. گاهی به خاطر توزیع گسترده‌ای که دارند؛ آن‌ها را پروانه جهانی می‌نامند. اگرچه این پروانه بیشتر ساکن اقلیم‌های گرم است، اما اغلب در فصل بهار و پاییز به مناطق سردتر مهاجرت می‌کند و باعث می‌شود گسترده‌ترین توزیع را در میان همه گونه‌ها داشته باشد.
۲. پروانه رنگین‌بانو را پروانه گل خار هم می‌نامند.

رنگین‌بانو، پروانه گلِ خار هم نامیده می‌شود، چون گیاه خار شهد مورد علاقه آن‌ها را به عنوان غذا تولید می‌کند. نام علمی این پروانه «Vanessa cardui» به معنای «پروانه گلِ خار» است.

۳. رنگین‌بانو‌ها الگوی مهاجرت عجیبی دارند

پروانه رنگین‌بانو مستقل از هرگونه الگوی فصلی یا جغرافیایی مهاجرت می‌کند. برخی شواهد نشان می‌دهد که مهاجرت‌های رنگین‌بانو ممکن است با الگوی هوایی اِل‌نینو ارتباط داشته باشد. اِل‌نینو یا اِل‌نینیو یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی جهان است که هر ۲ تا ۷ سال یک‌بار باعث ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر سیاره زمین می‌شود. در مکزیک و سایر مناطق جهان، مشاهده شده که مهاجرت گاهی با ازدیاد جمعیت ارتباط دارد.

جمعیت مهاجری که از آفریقای شمالی به اروپا می‌روند، ممکن است شامل میلیون‌ها پروانه باشند، اما معمولا در دسته‌های چند صد هزارتایی مهاجرت می‌کنند. رنگین‌بانو‌ها در بهار در ارتفاع کم، معمولا ۱.۸ تا ۳.۵ متر از سطح زمین، پرواز می‌کند که برای ما خوشایند است، اما احتمال برخورد آن‌ها را با خودرو‌ها بیشتر می‌کند. در زمان‌های دیگر، در چنان ارتفاع بالایی پرواز می‌کنند که اصلا دیده نمی‌شوند و ناگهان در منطقه جدید ظاهر می‌شوند.

۴. رنگین‌بانو‌ها سریع و دور پرواز می‌کنند

این پروانه‌ها می‌توانند ۱۶۰ کیلومتر در روز مهاجرت کنند و سرعتشان به ۴۸ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. رنگین بانو‌ها زودتر از بستگان خود، مثل پروانه شهریار به مناطق شمالی می‌رسند. و، چون زودتر سفر بهاری خود را آغاز می‌کنند، می‌توانند از گیاهانی مثل گل گاوزبان تغذیه کنند.

۵. پروانه‌های رنگین‌بانو در مناطق سرد زمستان را به پایان نمی‌رسانند

برخلاف بسیاری از گونه‌های پروانه که در زمستان به مناطق گرم مهاجرت می‌کنند، وقتی زمستان به مناطق سرد می‌رسد، رنگین‌بانو‌ها می‌میرند. آن‌ها به این دلیل در مناطق سرد هستند که توانایی چشمگیری برای مهاجرت مسافت طولانی از مناطق گرمی دارند که به دنیا آمده اند.

۶. کرم پروانه‌های رنگین‌بانو بوته خار می‌خورند

بوته خار، که می‌تواند یک علف هرز باشد، یکی از غذا‌های مورد علاقه کرم پروانه رنگین‌بانو است. رنگین بانو فراوانی جهانی خود را مدیون این است که از چنین گیاه رایجی تغذیه می‌کند.

۷. پروانه‌های رنگین بانو گاهی به محصولات سویا آسیب می‌زنند

وقتی تعداد این پروانه‌ها زیاد باشد، می‌توانند به محصولات سویا آسیب جدی بزنند. این خسارت در مراحل لاروی اتفاق می‌افتد یعنی زمانی که کرم‌ها از تخم در می‌آیند و برگ سویا تغذیه می‌کنند.

۸. پروانه‌های نر از روش گشت‌زنی برای پیدا کردن جفت استفاده می‌کنند

رنگین بانو‌های نر بعدازظهر‌ها فعالانه در قلمروی خود گشت می‌زنند تا ماده‌ای پیدا کنند که پذیرای آن‌ها باشد. اگر پروانه نر جفت پیدا کند، معمولا با هم نوک درخت می‌روند و شب جفتگیری می‌کنند.

۹. کرم‌های پروانه رنگین‌بانو چادر ابریشمی می‌بافند

برخلاف سایر کاترپیلار‌های این خانواده، لارو رنگین‌بانو سایبان خود را از ابریشم می‌سازد. شما معمولا پناهگاه نرم آن‌ها را روی گیاهان خار پیدا می‌کنید. گونه‌های مشابه، مثل کاترپیلار بانوی آمریکایی، چادر‌های خود را با دوختن برگ‌ها به هم می‌سازند.

۱۰. رنگین‌بانو‌ها در روز‌های ابری روی زمین یافت می‌شوند

رنگین‌بانو‌ها در روز‌های ابری روی زمین یافت می‌شوند و در گودال‌های کوچک دور هم جمع می‌شوند. اما در روز‌های آفتابی فضا‌های باز و پر از گل‌های رنگارتگ را ترجیح می‌دهند.